Deze maand is het precies 10 jaar geleden dat ik aan het Grote Emigratie Avontuur begon. 10 Jaar alweer!

In Nederland geboren en getogen en gevormd -hoofdzakelijk door mijn onvolprezen Nederlandse moeder- had ik tot mijn dertigste helemaal niet de behoefte om me te verdiepen in mijn vaders -of zo je wilt mijn eigen- roots. Die Antilliaanse familiebijeenkomsten,- en feesten vond ik geweldig, maar verder was ik niet zo bezig met mijn afkomst of geschiedenis. Ik was een Twentse Tukker met een kleurtje and that was good enough for me.

Maar in het jaar 2000 had ik mij -na een korte vakantie- voorgenomen om eindelijk eens echt ‘back to my roots’ op Curaçao te gaan. Mijn vader kwam daar immers vandaan, en wat wist ik er nou helemaal vanaf, van dat eilandje, zijn mensen, de taal, de gewoonten en de -complexe- geschiedenis? Bitter weinig, zo bleek eenmaal in 2003/2004 toen ik voor een halfjaar op sabbatical verlof naar Curaçao was. Maar dat belette mij er niet van om er helemaal in te duiken, en een beetje verliefd te worden op dat malle eiland. En in 2006 hakte ik de knoop definitief door: ik ging op Curaçao wonen!

Zo, dat was dat: ik woon en leef nu op mijn vader’s eiland en ken nu zo’n beetje mijn roots. Of… toch niet?

Het is namelijk zo, dat mijn vader weliswaar op Curaçao geboren en getogen is, maar zíjn vader -mijn Opa Louis Smiet- kwam uit Suriname. Maar noemde je mijn vader per ongeluk een Surinamer, dan werd dat steevast beantwoordt met een resoluut ‘ik ben een Yu di Korsou hoor!’. Een trots kind van Curaçao dus. Maar dat klopte -sorry lieve pap- dus niet helemaal. Want hoewel je je helemaal Chinees, Nederlander, Rus, Italiaan, Afrikaan of Curaçaoenaar kunt voelen; als je ‘ander bloed’ door je aderen hebt stromen, dan vormt je dat deels tóch, bewust of onbewust.

Vorige week  was het zover: mijn gezin en ik gingen voor het eerst op vakantie naar Suriname! Het zou een sentimental journey worden voor mij, maar daar was ik mij vooraf niet helemaal van bewust. Onbevangen, onbevooroordeeld en met slechts 1 naam van een ‘verre neef’ op zak, togen we naar Paramaribo.

Eenmaal daar ontmoeten we al snel deze neef, die een volle neef van wijlen mijn vader George bleek te zijn. Een geweldige, warme, genereuze persoon met een enorme kennis van,- en liefde voor- Suriname, én van de familiegeschiedenis! Juist hij bleek degene te zijn die de Smiet-stamboom en geschiedenis helemaal heeft uitgezocht. Dat kwam goed uit, want ik heb nooit goed antwoord kunnen geven als mensen mij vroegen naar mijn aparte achternaam. Ik maakte er op een gegeven moment maar een grapje van en zei dat mijn naam een ‘typefoutje’ was: geen Schmidt, geen Smith, maar Smit met een plotselinge ‘e’ ertussen. En op een oergezellige avond in een Javaans restaurant, vertelde hij het zeer fascinerende verhaal achter de Smiet-stamboom. We hingen aan zijn lippen, en ik juichte -letterlijk- van herkenning na afloop van de vertelling: ineens begreep ik mijn familie, mijn geschiedenis, mijn relatie met Suriname, en vooral mijzélf veel beter! Want wat een rijkdom om dit alles te weten, wat een (zelf-) kennis, en vooral zelfinzicht verschafte mij dit. Ineens vielen dingen op hun plek, en ervaarde ik aan den lijve de kracht van mijn erfgoed, mijn roots.

Kom, dan deel ik dit bijzondere verhaal  met jullie…..

Er was eens een slavin, en haar naam was Bonetia (spreek uit ‘Bonietsia’). Ze was een Creoolse met Afrikaanse roots, en ze woonde met haar moeder Movina en 2 dochters op een erf in Paramaribo. Bonetia werkte -als wasvrouw- op een Surinaamse plantage, zoals velen. Echter, velen viel niet het grote geluk ten deel dat Bonetia wel mocht ervaren:

De slavernij werd in Suriname officieel pas afgeschaft in 1863, maar Bonetia en haar vrouwen werden al eerder, in 1862, bevrijd!

Dit verschijnsel heette ‘manumissie’, en zij waren dus vóortijdig bevrijde slaven (denk maar aan Django, die voortijdig Unchained werd). Deze door manumissie bevrijde slaven hadden een andere status dan de slaven die pas na de officïele afschaffing slaaf-af werden; ze waren heel trots op hun nieuwverworven positie en voelden zich hierdoor lichtelijk verheven boven de anderen. Ze mochten, na generatieslange dwangarbeid en zware onderdrukking, eindelijk in vrijheid leven. Maar het bracht nog een ander groot voordeel met zich mee: bevrijde slaven kregen een Eigen Naam! En niet, zoals degenen die na hen kwamen, de naam van de plantagehouders of combinaties daarvan. Bonetia was de trotse ontvanger van zo’n eigen naam. De bewuste vrijlater heette Smith. Maar die bedacht een variatie op de eigen achternaam, waardoor er een geheel nieuwe naam zou ontstaan, te weten: Smiet! Jullie begrijpen vast hoe trots Bonetia op haar eigen naam was; het is nu nauwelijks nog voor te stellen, maar voor iemand die eeuwenlang niets betekende, iemand anders’ eigendom was en zelfs niet het recht had om bijv. te trouwen en de voornaam van de eigen kinderen uit te kiezen, was een eigen achternaam een ultieme erkenning. Je bestond en had waarde, want je droeg je eigen familienaam; eindelijk was je ‘iemand’!

De 1^e generatie Smieten was dus geboren. Maar zoals gezegd had Bonetia 2 dochters; allen vrouwen dus, en die geven doorgaans geen familienamen door…

De 2 dochters van Bonetia waren Doortje en Albertina. Over hoe het Doortje verliep is weinig bekend, maar Albertina ontmoette een andere voormalige slaaf, genaamd Jean Peroti, die pas na de afschaffing was bevrijd. Hij droeg een (slaven-) achternaam die gecreëerd was door de plantagehouder van plantage La Prosperité. Ze werden verliefd en dat was op zich al ‘een dingetje’, want hij was een man van Indiaanse afkomst. Maar nadat Albertina trouwde en zwanger werd gebeurde er iets dat, zeker voor die tijd, ongehoord was: Albertina had de trots van haar moeder geërfd en weigerde om haarzelf en de kinderen -het werden er uiteindelijk 5- de achternaam van haar man te geven! Ze was geenszins van plan om de hardbevochten familienaam, die haar moeder had verworven, ooit nog op te geven, en al zeker niet voor een ‘slaven-achternaam’. De arme Jean Peroti mocht zijn eigen kinderen dus niet erkennen, maar zo kon het gebeuren dat een vrouw de achternaam Smiet heeft kunnen doorgeven, generatie op generatie lang. Hun zoon Louis kreeg vervolgens ook weer kinderen, waaronder een zoon die hij ook weer Louis noemde. Deze Louis junior was mijn opa, vader van 3 kinderen Smiet. Eén daarvan was mijn vader. Ik ben dus lid van de 6^e generatie Smietjes; een relatief jong geslacht!

Inmiddels is de Smiet-naam aan het uitsterven, want veel vrouwen die in latere generaties geboren werden hadden niet de guts van Albertina, maar toch: de naam leeft nog immer vóort!

Deze ongebruikelijke, superstoere move van Albertina Smiet had overigens grote gevolgen. Naast dat het in die tijd ongetwijfeld ook tot veel kritiek, afkeuring en verbazing leidde, had het tevens tot gevolg dat alle nazaten van Albertina en Jean Peroti mooie stukken grond in het Surinaamse district Para misliepen. Die werden en worden namelijk enkel en alleen vergeven aan leden van de ‘7 P-families’, voormalig slavenfamilies van La Prosperité, die destijds een convenant met elkaar sloten, en wiens achternamen allemaal met de voorletter P begonnen. Eén van die families was de familie….. Peroti. Kortom: de Smiet-Peroti’s konden dus voorgoed ‘fluiten’ naar hun familiegrond.

Ik kreeg er een beetje kippenvel van, van dit verhaal.

Wat een lef,- trots,- eigenwaarde,- en moederliefde werd hier getoond, en wat een feminist-avant-la-lettre moet mijn betover-overgrootmoeder Albertina zijn geweest. Dat noemen ze tegenwoordig een Powervrouw, en dat is ze ook in de puurste zin van het woord voor mij. Onmiddellijk dacht ik aan mijn eigen eigengereide, soms koppige en trotse gedrag, mijn enorme drang naar autonomie en zelfrealisatie, mijn grote betrokkenheid bij vrouwenemancipatie, slavernij en ‘de underdog’, en aan het feit dat ik na mijn trouwen absoluut mijn eigen naam wilde houden, ondanks dat ik mijn ‘type-fout naam’ helemaal niet zo mooi vind. Maar ook aan het feit dat mijn rotsvaste principes en goede intenties regelmatig tot mooie dingen leiden,- maar evenzogoed soms ook tot onbegrip, en het mislopen van ‘grote opdrachten met grote bedragen’…

Toch gniffel ik hier stilletjes om. Want het is gewoon allemaal de schuld van die trotse, strijdbare Albertina: daar lijk ik dus op! En daar ben ik haar eigenlijk best dankbaar voor. Now I am proud of my ancestors, proud of my name, and proud of my roots…

Met zeer veel dank aan Harold Sijlbing, en opgedragen aan o.a. de families Smiet, Sijlbing, Dalnoot, Velder, Snoijl en alle nazaten (op de foto: mijn 1e ontmoeting in Suriname met de oudste, nog levende Smiet-nazaat, mevr. (‘tante’) Silvie Smiet)

X Niki Smiet

Het zal zo’n 20 jaar geleden zijn.

Ik slenterde in de namiddag  door de koude, grauwe straten van Londen. Mensen liepen langs, weggedoken in hun dikke jassen. De koude wind sneed op hun huid, de motregen drupte zachtjes maar gestaag op hun gezichten. Ze gunden me geen blik waardig. Dat was opmerkelijk. Niet omdat ík er nou zo uitsprong op die grauwe middag; ik was net zo’n grijze muis als de rest. Het was vreemd vanwege mijn gezelschap. Ik liep daar namelijk niet alleen. Ik was verwikkeld in een zeer geanimeerd gesprek met hem. En hij was met zijn knalrode haar, roze lippenstift en knalblauwe oogschaduw wel degelijk een opvallende verschijning te noemen. Om over zijn zilveren spacepak en plateauzolen nog maar te zwijgen… read more…

Op het gevaar af om hierna voor eeuwig als ‘camp’ door het leven te moeten gaan, zal ik hier maar een eerlijke bekentenis doen:

Ik ben een Christmas-freak!

Mijn huis is geen levende kerststal, en ik struin niet alle kerstmarkten af, maar toch: kerstliedjes, kerstbomen, verlichte huizen, kerststerren, kaarsen: het kan me niet genoeg zijn, en ik wou dat Kerstmis -officeel- heel november en december lang duurde. Door de commercialisering van -zolangzamerhand alle denkbare- feestdagen, duurt Kerst officieus natuurlijk ook heel erg lang.  De winkels puilen in november al uit van de kerstspullen, en alle folders spelen er steeds eerder op in. En dat vind ik dus stiekem heel erg leuk…

Het begint al bij de pepernoten in oktober in de winkels, want immers: na pepernoten komen kerstbomen! 1 Zwaluw maakt misschien nog geen zomer, maar 1 taai-taai pop leidt onherroepelijk naar the most wonderful time of the year: Christmastime….Ik moet me altijd wel een weg banen door de kitsch en glitterspullen  (doe ik graag, immers: geen kerst zonder kitsch), voor ik bij de door mij zo geliefde, mooie kerstspulletjes ben aangekomen, maar oooo wat is de beloning groot!

Steevast vergaap ik me -immer met een gelukzalige glimlach op mijn snoet- aan nog meer kandelaars, kaarsen, kunstige rendieren, mooie kerststukjes, partyschoenen, geurige bomen, hippe ornamenten, recepten, sterren, glaswerk, kerstservies,  etc. Mensen die met Kerst geen boom (nep of echt) neerzetten, geen kerstfilms kijken, de kerstliedjes steevast afzetten als ze op de radio zijn; ik kan ze maar niet begrijpen!

Maar het gaat me niet enkel om de hebbedingen: mijn Kerstliefde zit ‘em vooral in de sfeer die kerst verspreid, en de (al dan niet geidealiseerde-) herinneringen die dit alles bij me oproept. Dat gevoel wanneer ik voor de 100^ste keer de tere klanken van mijn favoriete Carpenters Christmas CD hoor, of die sfeer uit oude kerstfilms (White Christmas! Scrooge!) voel, die geur van de kerstboom ruik, of de geur van een sappig kerstmaal…. Of misschien zijn het wel mijn idealen en wensen: allemaal lieve mensen van alle kleuren en gezindten, die elkaar kadootjes geven, vrolijk zijn, samen zijn, zingen, koken, van elkaar houden, hand in hand door besneeuwde straten lopen, met de lichtjes aan, verschanst onder de versierde boom, sfeervolle muziek op de achtergrond, geen ruzie geen strijd, de geboorte van het kindje Jezus als symbool van Hoop en Licht, kortom: Kerst als synoniem voor Vrede op Aarde, Joy to the world, en meer van dit moois. De wereld als éen grote, gelukkige familie!

Hoe anders is de praktijk van alledag…

Want natuurlijk is er alles behalve ‘Vrede op Aarde’ momenteel; veel mensen leven op of onder de armoedegrens en kunnen geen boom of kado’s betalen; families kunnen nimmer zo goed met elkaar ruzieën als wanneer ze verplicht bijelkaar moeten zitten met Kerst en alles ‘gezellig’ moet zijn; er zijn drommen eenzame mensen die wilden dat ze ruzie konden maken met familieleden want dan waren ze tenminste niet alleen; de kerken zitten rond kersttijd vol met mensen die er anders nooit komen; mensen in gevangenissen kunnen niet bij hun dierbaren zijn; kinderen in tehuizen,- uit (pas) gebroken gezinnen,- en onveilige situaties voelen hun pijn extra tijdens de kerstdagen; mensen in oorlogsgebieden die stilte voor de storm voelen; overledenen worden extra gemist door hun geliefden…..

De Kerstgedachte is dus welhaast een utopie. Een prachtig, maar niet te behalen ideaal. Maar waarom willen ik en al die andere Kerstlovers er dan tóch zo graag in geloven? Omdat maybe, just maybe het ditkeer wél anders zal zijn? Omdat het gewoon even zo warm en fijn voelt? Omdat de wens groter is dan het realiteitsbesef? Omdat hoop doet leven? En okay: omdat Kerst het kopen van die zoveelste trendy kandelaar/ster/kaars/kerstballenset/nieuwe jurk heus wel rechtvaardigd? Waarschijnlijk is het een beetje van alles.  Maar snap dat nou, het maakt ons X-mas junkies gewoon zo enorm BLIJ!

Dus vergeef ons, en laat ons jaarlijks even helemaal opgaan in ons perfecte Winter Wonderland (dat wordt weer spuitsneeuw kopen op Curacao..), en onze Silver Bells oppoetsen, terwijl we onze All I want for Christmas CD weer eens afstoffen en afspelen en (te) luid meezingen. Láat ons. Eventjes. We hebben dit nodig. Het gaat vanzelf weer over. Meestal rond januari….

Rest mij nog maar 1 ding te zeggen: mijn oprechte dank voor het lezen van m’n blogs in 2015 lieve Bloglezers; dank voor jullie fijne reacties; dank voor jullie interesse in mij en mijn werk. Ga nu maar lekker Kerst vieren, op je eigen manier. Met of zonder boom. Maar hoe dan ook…

Have yourself a merry little Christmas and a happy newyear! En dont forget to have a heart for others….

X Niki