Een loyaal verhaal

Uit: Column Amigoe’s weekendbijlage Napa; 24-09-16; www.amigoe.com/pdf-napa

Het is al laat in de middag als ze binnenkomt. Ze zoekt naar de juiste woorden om mee te beginnen.

‘Tja, waar zal ik beginnen? Ik ben al vele jaren op het eiland. Ik hou van het leven hier. De mensen, de kleuren, de natuur, de zee….Maar toch kan ik mijn draai niet helemaal vinden…en dat was voorheen, in Nederland, eigenlijk ook al zo’.

Wat volgt is een relaas over haar leven. Van pieken en dalen, vallen en opstaan, maar vooral ook veel om dankbaar voor te zijn: lieve ouders, fijne broer en zus, een leuke nieuwe baan en een prettig gezin.

‘Je zult wel denken: wat doet ze hier dan, als alles toch best lekker loopt?’. Ik wacht op de rest van het verhaal. En die rest, die maakt heel veel duidelijk.

Ze verteld me over haar verzwegen pestverleden (‘want dat vond ik te zwaar voor mijn ouders om mee te dealen, dus bleef ik er alleen mee lopen’), over haar arbeidsbehoeften (‘maar mijn baas doet zijn best en werkt keihard; bovendien ben ik pas in mijn proeftijd, dus ik heb het er maar niet over’), over haar relatieconflicten naar aanleiding van haar man’s gokverslaving (‘maar hij heeft het vroeger zo zwaar gehad, en moet nu zijn frustraties ergens in kwijt kunnen, dus ik laat het maar zo’), en over de opvoedingsperikelen met haar puberdochter (‘dagelijks gaat ze mijn grenzen over, en ze wil niets doen in huis, maar verder is ze een schat hoor, dus ik blijf van alles voor haar doen’). Ze sluit af met een verhaal over haar schoonmoeder. Die leidt aan Alzheimer, en daar heeft ze in Nederland jarenlang voor gezorgd terwijl ze er zelf bijna aan onderdoor ging. ‘Maar ja, niemand anders deed het. En bovendien kon ik het er -met mijn parttime baan- best naast doen’.

Het wordt me duidelijk dat deze coachee een gouden hart heeft. Vredelievend en behulpzaam is. En een zeer groot verantwoordelijkheidsgevoel heeft. Maar vooral, dat ze een enorme loyaliteit kent naar haar omgeving toe. Of dat nou richting haar werk is, of haar huwelijk, of ten opzichte van haar familieleden: ze was trouw, is trouw en blijft trouw. Aan allemaal. Maar ook aan haarzelf?

Dit zette mij aan het denken. Loyaliteit. Een begrip dat we allemaal kennen, en waarmee we worden grootgebracht: wees trouw aan je ouders, aan je geloof, aan je ware vrienden, aan je baas. Een hond wordt immer geroemd vanwege trouw-zijn aan de baas. Mensen die 50 jaar getrouwd zijn worden geprezen vanwege hun trouw aan elkaar, en jubilarissen krijgen een huldiging wanneer ze 40 jaar in dienst van een bedrijf zijn.

Loyaliteit oftewel trouw….een mooie eigenschap, daar zal iedereen het over eens zijn. Als niemand meer loyaal was bestonden er geen langdurige dienstverbanden,- huwelijken,- vriendschapsrelaties, etcetera. Maar: zit er eigenlijk ook een keerzijde aan loyaliteit? Ja. Want dat bewijst mijn coachee. Zij is in de coachingspraktijk terecht gekomen omdat haar grote loyaliteit aan alles en iedereen ten koste is gegaan van haarzelf. Logisch dat zij haar draai niet meer kan vinden, want blijkbaar is zij de grens tegenkomen. Haar persoonlijke grens die zegt: Stop! Nu is het genoeg geweest. Wanneer ben jij aan de beurt, wanneer is het tijd voor jouw behoeften en wensen? Wanneer moet de ander zijn of haar eigen verantwoordelijkheid nemen? Tot hoever ga je…?

Loyaliteit is dus een prachtige eigenschap, maar zou vergezeld moeten zijn van een zekere begrenzing. Met een afbakening tussen datgene wat je uit jezelf echt graag wilt doen voor een ander, en het moment dat je voelt dat je te ver doorschiet. Dat is het moment waarop iets tegen je gaat werken; dat je er zelf haast aan onderdoor gaat; dat je structureel verantwoordelijkheden op je neemt die eigenlijk bij een ander horen.

Laten we  de ‘Kernkwadranten’ van organisatieontwikkelaar Daniel Ofman er eens bijpakken. Hij heeft een model ontwikkeld (‘Kernkwadrant’) waarin 3 eigenschappen beschreven staan die horen bij 1 karaktereigenschap (‘Kernkwaliteit’). Het is heel boeiend en leerzaam om te zien waartoe mooie kwaliteiten die mensen hebben, uiteindelijk kunnen leiden in zowel positieve-als negatieve zin. In zijn kernkwadrant van ‘type 6: Loyaliteit’ omschrijft  hij het als volgt:

• Kernkwaliteit: Loyaliteit
• Valkuil: Onderdanigheid
• Uitdaging: Zelfvertrouwen
• Allergie: Hoogmoed

Kortom: loyaliteit is een mooie eigenschap, maar de valkuil ervan is volgens Ofman: onderdanigheid. Dat je je, als je er te ver in doorschiet, te  onderdanig opstelt. Het spreekt voor zich dat je daardoor het risico loopt dat er dus vaak grenzen overschreden zullen worden. Met misbruik als gevolg. De uitdaging is hier, om voldoende zelfvertrouwen op te bouwen, waardoor je die grenzen tijdig bewaakt. Want dan kun je de juiste inschattingen maken, en acties ondernemen die weliswaar goed zijn voor de ander, maar ook goed voor jezelf. Mensen die vaak denken vanuit eigenbelang, en zichzelf het belangrijkste vinden, wekken bij de loyale persoonlijkheid snel weerstand (allergie) op.

Op basis van datzelfde principe gaan we aan de slag tijdens de coaching. Deze coachee heeft goede intenties en een mooie kernkwaliteit. Maar ze moet die kwaliteit koesteren door beter te leren begrenzen, en dat kan alleen op basis van voldoende zelfvertrouwen. Door naast veel te geven ook te geloven dat ze de moeite waard is, en dat haar mening, gevoelens, belangen en behoeften er ook toe doen. Door vaker voor zichzelf op te komen, en te stoppen wanneer dat nodig is. Op die manier komt er voldoende ruimte voor haarzelf, zonder de noden en behoeften van anderen uit het oog te verliezen.

Na een jaar stapt er een trotse vrouw de deur uit, die beter weet wat ze wil, en tot hoever ze kan gaan. Een mooi mens, vol liefde voor haar medemens, en met voldoende vertrouwen in zichzelf.