Uit: Column Amigoe’s weekendbijlage Napa; 18-03-17; www.amigoe.com
Jaren geleden was er een leuke hit van de britse popgroep Fairground Attraction, genaamd ‘Perfect’. Het refrein ging zo:
‘It’s got to be…perfect
It’s got te be…worth it
Too many people, take second best
Well I won’t take anything less,
It’s got to be, yeah…perfect’
Het mag duidelijk zijn: dit verhaal gaat over Perfectionisme.
Ongetwijfeld weet iedereen wat perfectionisme is, maar ter illustratie van hoe deze eigenschap er in z’n volle omvang uitziet, wil ik verwijzen naar de boeiende documentaire-film ‘This is It’ (oktober 2009) over de voorbereiding van de laatste optredens van -misschien wel de grootste perfectionist allertijden- Michael Jackson.
Het is bekend dat vele grote artiesten perfectionisten zijn en waren, maar MJ laat in This is It zien, dat er altijd nog zoiets als een Overtreffende Trap bestaat. Hij werd tenslotte niet voor niets de King of Pop genoemd…
Zelden zag ik iemand die zo full blown perfectionistisch was, op nagenoeg ieder gebied. Wanneer de dansers in beeld komen in überhippe,- maar vooral comfortabele danskleding, verschijnt daar ineens MJ in de ultieme fashion outfit, compleet met gouden sweatpants en glitterblazer. Every inch a rockstar. Vervolgens zie je dat MJ de dansmoves doorneemt; ieder pasje, iedere move wordt perfect beheersd en gechoreografeerd. Wanneer dat bij de dansers niet het geval is verontschuldigd de Ster zich uitvoerig richting hen, maar corrigeert het direct. Hij verdraagt gewoon letterlijk geen misstappen. Ook op muzikaal gebied gaat MJ tot het uiterste, hij blijkt een aboluut gehoor te hebben, en onmiskenbaar veel talent voor arrangementen. Dit overigens tot wanhoop,- maar tevens groot genoegen van de muzikanten, die direct hun meester erkennen in Jackson. Op het gebied van zang is het al niet veel anders. Maar omdat het rehearsals betreft, mag MJ zijn stem niet op volle kracht gebruiken. Dat kost hem veel moeite want hij wil -uiteraard- alles geven, ook als er geen groot publiek toekijkt. En zo kan ik nog wel even doorgaan op het gebied van de stilering, scenes, script, belichting, geluid, etc.
Natuurlijk is Michael Jackson een uitzonderlijk fenomeen, maar het is hoogst amusant om iemand op deze manier te zien werken. Maar wat maakt het nou zo leuk om naar dit niveau van perfectie te kijken? Want eerlijk is eerlijk: iemand die op alle fronten immer foutloos en tot op de punt nauwkeurig probeert te werken, kan op den duur saai overkomen, en bij de meeste mensen zelfs enige irritatie opwekken. Perfectie wekt waarschijnlijk alleen bewondering en kijkplezier op, wanneer een taak –zoals in MJ’s geval- daadwerkelijk flawless wordt uitgevoerd. Waardoor je als ‘gewone sterveling’ denkt: ‘Wow, dit zou ik dus écht zelf nooit kunnen, maar wat is dit een inspirerend role-model! Dus kom, laat ons ook dat stapje extra doen’.
Perfectionisme staat in het Van Dale-woordenboek heel simpel omschreven als ‘iemand die streeft naar perfectie’. En op het derde woord uit dat zinnetje ligt wat mij betreft de nadruk. Perfectionisten zijn strevers, die -bewust en soms onbewust- streven naar iets wat doorgaans niet bestaat. Ze zijn dus niet perfect, maar willen het wel graag zijn op bepaalde vlakken. Ze jagen een een niet te behalen doel na. Iedereen weet immers, dat perfectie eigenlijk niet bestaat. Er kan bij wijze van spreken morgen een ‘nieuwe Michael jackson’ opstaan, die mischien nog nét iets beter kan zingen en dansen…
Als coach heb ik vele perfectionisten ontmoet. Ze zijn lang niet altijd zo snel te herkennen als MJ, vanwege het feit dat perfectionisme meestal niet op alle gebieden aanwezig is. Zo kende ik slordige perfectionisten, vergeetachtige perfectionisten en laaggeschoolde perfectionisten. Hun perfectionisme lag bijv. in het nastreven van specifieke parate vakkennis,- of een compleet geüpdate archief, of bijv. in het hebben van een huis waarin geen vlekje te zien mocht zijn.
Opvallend genoeg is perfectionisme zelden tot nooit een reden voor bijv. werkgevers om een coachee naar de coachingspraktijk te sturen. Het wordt immers meestal gezien als een goede,- of hooguit neutrale eigenschap. Maar tijdens het coachen op zaken als bijv. Timemanagement, Teamwork en Klantenservice kwam ik het heel vaak tegen. En vaak als een eigenschap waar de perfectionisten in kwestie -direct of indirect- veel last van ondervonden. Wat voorbeelden:
- De onzekere perfectionist
Een vlotte, leuke dame die nooit op tijd haar werk afkreeg en teveel fouten maakte. Wat bleek? Ze corrigeerde haar eigen werk minstens 5x, ontdekte fouten, raakte in paniek omdat ze dit zag als falen, en begon helemaal overnieuw. Maar doordat de deadline door alle vertraging verstreek, kwam ze telkens onder tijdsdruk te staan, met als gevolg -toch weer-nieuwe fouten .
- De contactueel beperkte perfectionist
Een ervaren, zelfverzekerde jongeman die telkens in conclict kwam tijdens de samenwerking met zijn team, omdat hij van hen het onmogelijke eiste: perfectie in afspraken, kennis en deadlines. Hij ontdekte tijdens het coachingsproces dat hij zeer vermoedelijk een contactuele beperking had binnen het autistisch spectrum, waardoor hij op een aantal vlakken zeer getalenteerd was, maar op het gebied van contactname en communicatie veel zgn. ‘blinde vlekken’ had.
- De onbegrepen perfectionist
Een kundige, slimme CEO met vele kwaliteiten, die voor zichzelf altijd de lat zeer hoog legde. Ze was tevens een dame die werk en privé te sterk scheidde: thuis was ze warm en sympathiek; op haar werk dacht ze alleen serieus te worden genomen als tiran. Ze bleek de band met haar personeel totaal kwijt te zijn geraakt omdat ze de lat net zo hoog legde voor haar medewerkers, en maar niet kon begrijpen waarom niemand aan haar standaarden kon voldoen. Was dan iedereen ‘lui, dom en onwelwillend’? Dat bleek natuurlijk niet waar te zijn; haar gedrag werkte demotivatie, onbegrip en angst in de hand.
Maar hoe verloopt nou precies het coachingsproces van dergelijke coachees? Verassend vaak positief en vlot, kan ik jullie verklappen. Maar daarover volgende keer meer, in deel 2 van ‘Perfect!’
