Uit: Column Amigoe’s weekendbijlage Napa; 28-11-20; www.amigoe.com
M’n nieuwe coachee komt voor de eerste keer op bezoek voor een kort kennismakingsgesprek. Gespannen trekt ze haar kleding recht en gaat er eens goed voor zitten.
‘Hallo’ klinkt het wat zwakjes. Ik begroet haar hartelijk, en denk aan wat ik heb gehoord van haar werkgever. Dat ze een loyale, maar heel gesloten persoon is, die geruime tijd lastig is gevallen door een stalkende collega. Die -achteraf- een Narcistische Persoonlijkheids Stoornis (NPS) bleek te hebben. En dat ze daar nog steeds veel last van had. Dat het haar in haar hele wezen had aangetast, onzeker had gemaakt. Maar bovenal dat ze door dit alles een zeer wantrouwend mens was geworden.
Ik weet dus dat mij een pittige klus te wachten staat, want ik zal eerst haar vertrouwen moeten winnen voordat we tot de kern kunen komen. Bovendien geeft de werkgever aan dat ze erg twijfelt over coaching, omdat ze helemaal niet gewend is om over zichzelf te praten.
Voorzichtig start ik het gesprek, met vragen over haar achtergrond, en vorige werkervaringen. Ze fleurt meteen op als ze over haar eerste baan mag vertellen. Enthousiast laat ze me alle ins en outs weten van haar werk in het onderwijs, en waarom haar dat zo gelukkig maakte. Het ijs is al gebroken!
Zo komen we vanzelf op haar huidige baan bij een Zorgcentrum. Ze klinkt nu wat bedachtzamer, maar blijft open. Ik besluit de brug te slaan naar haar ervaringen met de stalker. Ze formuleert haar zinnen voorzichtig, bang om die ander te benadelen. Ik geef aan dat ze me alles kan vertellen, zonder zich in te hoeven houden. Dat het belangrijk is dat zij haar volle hoofd,- en hart eens helemaal kan legen.’Unapologetically’, zoals de Engelsen zo mooi zeggen.
Meer aanmoediging heeft ze niet nodig; Ze geeft volledig openheid van zaken over de charismatische man, en zijn aanvankelijke pesterijen, jaloerse opmerkingen en leugentjes. En hoe die langzaam maar zeker overgingen in achtervolgingen op straat,s’avonds laat bellen en uitschelden, het verspreiden van laster onder collega’s tot het -uiteindelijk- publiekelijk zwartmaken.
De zaken escaleerden vanaf toen snel: ze ging met hartkloppingen naar haar werk, durfde de telefoon niet meer op te nemen, en snachts deed ze geen oog meer dicht. Na de zoveelste nachtmerrie besloot ze dat het genoeg was geweest. Vastbesloten ging ze de volgende dag naar haar werk om haar ontslag aan te kondigen.
Eenmaal in gesprek wachtte haar een verrassing: haar werkgever bleek al geruime tijd bezig te zijn met een onderzoek naar de persoon in kwestie. Want ook van buiten het Zorgcentrum waren klachten binnengekomen, en intern bleken veel mensen vreemde gebeurtenissen te ervaren. Gebeurtenissen die op één of andere manier allemaal te herleiden waren tot die ene persoon. Mijn coachee zat met open mond naar haar werkgever te luisteren. Tot op dat moment dacht zij nog dat het allemaal vooral aan haarzelf lag. Dat ze zwak en onzeker was, gemakkelijk te intimideren en dat ze hem -als goedgelovige Christen- steeds opnieuw een kans moest geven. Met als gevolg dat ze er zelf bijna aan onderdoor ging, en wilde opstappen.
Maar haar wijze werkgever vroeg haar om het nog even vol te houden; de man werd op non- actief gesteld hangende het onderzoek, en intern volgden emotionele gesprekken met maar 1 doel: waarheidsbevinding. En dat is heel belangrijk inzake NPS, want het is vrijwel altijd ‘de schuld van de ander’, en jouw woord tegen het zijne. Eventuele getuigen ter plaatse worden vermeden of sluw in de denkrichting van de narcist gemanipuleerd, Charisma doet de rest, en op het laatst twijfelt het slachtoffer aan zijn of haar eigen verstand, en heerst er vaak angst óf bewondering voor de manipulator, of op z’n minst verdeeldheid in een team.
De inspanningen van deze werkgever leidden uiteindelijk tot een triest maar gewenst resultaat: de ontmaskering (en het onvermijdelijke ontslag) van de man als zgn. ‘maligne narcist’: iemand met de NPS die willens en wetens schade berokkend aan de mensen die hem of haar ‘in de weg’ staan, of die juist gemakkelijk tot bewondering en volgersgedrag te manipuleren zijn.
Het gevolg was, dat mijn coachee kon blijven werken voor de werkgever, en dat ze zich gesteund wist door haar omgeving en collega’s. Ook snapte ze beter waarom haar dit was overkomen, dat zij als rechtschapen persoon te lang teveel geduld met hem had gehad, en veel te lang had gezwegen omdat ze bang was niet geloofd te worden. Maar dat hij uiteindelijk degene was die ziek is, en het daadwerkelijke probleem had.
Alleen…die onzekerheid, slapeloze nachten, en hartkloppingen als ze aan hem dacht, daar wil ze erg graag vanaf. En daarom kwam ze mij bij. Ik vertel haar dat ze op de juiste plek is, en dat helaas velen haar voorgingen als slachtoffer van narcistisch misbruik. Dat zij op mij de indruk maakt in de kern een sterke vrouw te zijn, die eigenlijk heel goed weet wat ze wil, maar die de tijd mag nemen voor herstel en het terugvinden van grenzen, en van zichzelf.
Ze kijkt me opgelucht aan, want dat vind ze zo enorm fijn om te horen. Ze zit er nu ontspannen bij, glimlacht, en geeft aan dat ze het nooit meer zover zal laten komen. Ze klinkt ineens heel daadkrachtig en zelfverzekerd. Als we op de klok kijken schrikken we beiden: kort kennismaken werd lang en diepgaand in gesprek gaan. Ze heeft er een stukje meer vertrouwen in dat het goed gaat komen met haar. En met die ‘enge’ coaching, die helemaal niet zo eng blijkt te zijn.
Inmiddels is ze, na een aantal sessies, tot indrukwekkende groei gekomen. En tot het besef, dat ze weer met trots en zelfrespect naar zichzelf kan kijken. Ze is iemand geworden die tijdig en duidelijk haar grenzen durft aan te geven, en zichzelf minder vaak wegcijferd.. En die beseft dat geduld, loyaliteit en vergevingsgezindheid deugden zijn, zolang er maar géen grenzen overschreden worden.
