Uit: Column Amigoe’s weekendbijlage Napa; 30-03-19; www.amigoe.com
Het vorige verhaal uit de Coachingspraktijk ging over de Borderline Persoonlijkheids Stoornis, kortweg ‘Borderline’ of ‘BPS’. Er werd in dit eerste deel -aan de hand van drie voorbeelden- geschetst hoe een ervaring met iemand met een mogelijke BPS eruit kan zien. Tevens werd duidelijk gemaakt dat BPS een complexe en belastende stoornis is voor zowel degene die eraan lijdt, als de omgeving. Er is namelijk sprake van heftige ‘emotie-regulatie’ problematiek. Dit keer gaan we dieper in op wat BPS en diens problematiek precies inhoudt; hoe BPS te herkennen, en: hoe ermee om te gaan. Maar eerst zijn hier weer even de drie coachees uit deel 1:
Zo waren daar Lana: de vriendelijke, attente, slimme coachee die na een iets te confronterend coachingsgesprek plotseling voor altijd wegbleef.
We hadden Claire, de coachee die last had van acute stemmingswisselingen, en die neigde naar alcoholmisbruik.
En er was de vriendin van coachee Bibi waarbij laatstgenoemde ineens heel fel en onredelijk werd bejegend door haar vriendin. Met als gevolg een boze vriendin die zich totaal afgewezen voelde door Bibi.
Bovenstaande drie dames hebben te maken met de BPS. Als coach en hulpverlener is het erg belangrijk om BPS tijdig te herkennen c/q signaleren, want dat vergemakkelijkt de juiste doorverwijzing of begeleiding aanzienlijk. Lana is niet meer teruggekeerd, maar de overige dames hebben de sessies tot een goed einde gebracht.
Claire en ik hebben openlijk gesproken over een hoogstwaarschijnlijke BPS, zeker ook omdat Claire ookal door een psycholoog op deze diagnose was gewezen. We maakten afspraken over alcoholgebruik tijdens sessies, en spraken af dat scheldbuien voortaan uit zouden blijven. We spraken eerlijk over de consequenties voor haar zoontje en voor haarzelf in werk- en privérelaties. Tijdens het uitvoeren van de technische kant van het werk ondervond Claire nauwelijks problemen; het zat hem in de communicatie n.a.v.het aangaan en onderhouden van de contacten. Wij werkten uitvoerig aan de verbetering hiervan, en Claire werd tevens doorverwezen om -naast Lifecoaching- in gerichte therapie te gaan om haar jeugdtrauma’s op het gebied van mishandeling te verwerken.
Bibi kreeg tijdens de coaching veel inzichten mee over wat de BPS precies inhoudt, zodat zij -enigszins voorzichtig- de draad weer op kon pakken met haar vriendin. Ze leerde daarbij om begrip te hebben voor het gedrag van haar vriendin, die n.a.v een zeer pijnlijke, onverwachte relatiebreuk extreme verlatingsangst, en uiteindelijk BPS had ontwikkeld. Bibi leerde ook om haar grenzen beter te bewaken, heel helder te zijn in de communicatie en de woede-uitbarstingen en stemmingswisselingen niet teveel op zichzelf te betrekken. De vriendschap hield stand, en de vriendin van Bibi zocht hulp bij een gespecialiseerde psychiater.
BPS tijdig herkennen bij jezelf of je omgeving is dus erg belangrijk, maar het is nog niet zo gemakkelijk omdat vele kenmerken bij veel mensen (in lichtere mate) voorkomen. Psychiater en psychotherapeut Dr. E. van Meekeren geeft hierover in workshops en boeken o.a. het volgende aan:
Mensen die hieraan lijden, overigens zowel mannen als vrouwen, zijn in veel gevallen heel sensitief, spontaan, attent en bezorgd, en hebben niet zelden goede banen en prima opleidings-achtergronden. Hierdoor valt het soms -bij oppervlakkig contact- niet op dat ze soms wel érg fel, emotioneel en dus niet adequaat kunnen reageren. Juist ook in situaties die doorgaans door de meeste mensen als niet al te zwaar of lastig worden bestempeld. Zo kan het gebeuren dat iemand met BPS in eerste instantie niet bij een psychiater of psychotherapeut terecht komt, maar bijv.bij een coach. Omdat ze wel vastlopen in liefdes,-, werk,- of vriendschapsrelaties, maar het ook weer niet zo is dat ze helemaal niet kunnen functioneren. Sterker nog: het komt vaak voor dat het bijv.op de werkvloer prima of zelfs uitstekend gaat. Het gaat vaak mis bij interpersoonlijke relaties, omdat daar vaak sprake is van emotionele- gehechtsheidsverbindingen.
BPS vindt zijn oorsprong hoofdzakelijk in traumatische gebeurtenissen uit de jeugd, in combinatie met aangeboren eigenschappen die veelal (maar niet altijd!) resulteren in ernstige vormen van hechtingsproblematiek. Denk daarbij bijv. aan vormen van emotionele en fysieke verwaarlozing- en misbruik door opvoeders of personen uit de omgeving. Sexueel misbruik, onverwachte verlating door ouders, excessief geslagen worden, ernstig gepest worden, babies en kinderen die niet getroost worden: het kunnen aanleidingen zijn om later de BPS te ontwikkelen.
BPS bestaat hoofdzakelijk uit ernstige probemen met:
- Reguleren van emoties (stemmingswisselingen, niet volgens een vast patroon reageren)
- Impulsitiviteit (Eerst doen, dan denken)
- Identiteitsproblemen (negatief zelfbeeld, eenzaamheid, leegte voelen)
Enkele kenmerken van BPS, die overigens ook in de DSM V (dat is het diagnostische en statistische handboek van mentale stoornissen, dat in o.a. in de psychiatrie wordt gehandhaafd), en op websites als www.borderlinedisorders.com en www.stichtingborderline.nl worden beschreven zal ik hieronder beknopt weergeven:
Instabiliteit; stemmingswisselingen; dreigen met zelfmoord; misbruik van stimulerende middelen (om de emoties onder controle te houden); zwart-witdenken; angsten; eetproblemen; slaapstoornissen; depressies; problemen op school/werk/in relaties (aantrekken/afstoten, doorlopend conflicten); manipulatief gedrag (uit angst voor afwijzing); bindings-of verlatingsangst.
Maar ook: sensitiviteit, attent zijn, zorgzaam en betrokken zijn, spontaan zijn, goed in je werk zijn, nooit saai en voorspelbaar zijn, heel open zijn.
Wat kun je doen als je bij jezelf of een ander BPS vermoed? Naast psychiatrisch onderzoek en gerichte therapȉeen (die er gelukkig steeds meer zijn om BPS-kenmerken aanzienlijk te verminderen) is het belangrijk om de omgeving erbij te betrekken, de storm-buien te leren beheersen, de mooie karaktertrekken te blijven zien, de eigen grenzen aan te geven en om in relatie met iemand met BPS niet alles op jezelf te betrekken. Gerichte coaching kan hierbij een waardevolle -aanvullende- rol hebben, voor zowel BPS-ers als hun omgeving. En onthoud: mensen met zgn. ‘stoornissen’ zijn geen wandelende labels; Ze zijn en blijven bovenal: mensen. En die zijn goed zoals ze zijn.
