Verhalen uit de coachingspraktijk: Te gevoelig ?

Uit: Column Amigoe’s weekendbijlage Napa; 23-04-16; www.amigoe.com/pdf-napa

Enigszins timide komt ze bij me binnenlopen. Ze is een prachtige verschijning: een jonge, hip geklede, verzorgde ‘natural beauty’.

Het is haar allereerste bezoek; ze vertelt dat ze heel zenuwachtig is, en niet weet waar ze moet beginnen. Ik stel haar gerust met een kopje koffie en wat kennismakingsvragen. Ze glimlacht, en begint over haarzelf te vertellen. Er komen blosjes op haar wangen. Ik ben oprecht geinteresseerd in wat deze jongedame me te vertellen heeft, en geef dat rustig aan. Na een poosje begint ze voorzichtig te formuleren wat haar bij me bracht.

“Nou, weet je wat het is? Ik ben gewoon zo saai! Altijd stil in een hoekje, altijd anderen aan het observeren. En die anderen, die hebben het wél altijd leuk met elkaar…”. Er verschijnen tranen in haar ogen. Al die jaren van zich ‘anders,’- en vaak een buitenstaander voelen, drukken zwaar op haar. Er volgt een relaas over het feit dat ze vindt dat ze nooit eens spontaan contact kan maken, of een grapje of small talk weet te verzinnen. En dat ze altijd klaar staat voor anderen, maar dat het lijkt of ze haar behoeften nooit zien. “Waarom moet ik ook altijd zo verlegen zijn, en zo snel blozen? Was ik maar net zoals de anderen: was ik maar leuk!”. Om vervolgens af te sluiten met de vraag: “Kun jij me daar niet bij helpen, om gewoon een beetje meer zoals iedereen te worden?”

Daar ben ik even stil van. Deze prachtige dame zit bij mij omdat ze zichzelf niet goed genoeg vindt, en net zoals alle anderen wil zijn….Ik vraag erop door, want wat verstaat ze precies onder ‘saai’? En hoe gedragen die anderen zich dan , en vooral: waarom wil ze iemand zijn die ze eigenlijk niet is?

We praten verder over haar leven en haar jeugd, waarin ze veel verantwoordelijkheid droeg. Over haar karakter en aard van veel piekeren, dromen, anderen helpen, onzekerheid, twijfelen, faalangst, snel geraakt zijn, en tegen anderen opkijken.

In daaropvolgende gesprekken geeft ze aan dat ze altijd haar uiterste best doet, maar desondanks altijd angst houdt om te falen; dat ze vaak te loyaal is, en dat ze stemmingen en sferen van anderen feilloos aanvoelt. Van al deze dingen raakt haar hoofd overvol. Als ik haar vraag wat dat met haar lichaam doet, geeft ze aan dat ze regelmatig hoofdpijn heeft, en erg snel moe is. Op die momenten wordt het soms teveel, en raakt ze snel van slag. Desgevraagd geeft ze aan dat het dan helpt om even helemaal alleen te zijn; daar wordt ze weer rustig en helder van. Haar eindconclusie is dat ze ‘veel te gevoelig’ is. ‘Ik ben dus eigenlijk gewoon zwak’.

Mijn eindconclusie is een heel andere, nl. dat ze eigenlijk wel heel hard is voor zichzelf. Want deze jongedame barst van de kwaliteiten, en is al van jongs af aan een rots in de branding voor haar omgeving, maar heeft tegelijkertijd enorm veel last van haar hoge gevoeligheid en haar introverte karakter. Het Muurbloempje, maar wel eentje die van binnen bloeit! Ik besluit om mijn coachee te wijzen op een gevoeligheids-test (uit Hoogsensitieve Personen, van Elaine Aron) in de vorm van een vragenlijst. Een test is natuurlijk nooit volledig, en  het blijft een momentopname, maar nadat ze hem gedaan heeft is er ineens veel duidelijk.

Tot haar verbazing scoort ze maximaal op gevoeligheid. Het verbaasd mij niet: haar verhalen, uitstraling en kenmerken laten steeds eenzelfde beeld zien, nl dat van iemand die hooggevoelig is. Ook wel een ‘hoogsensitief persoon’ (HSP) genoemd. Als ik het benoem, glimlacht ze opgelucht. We lezen er veel over, en ze herkent zichzelf helemaal in het beeld. “Ik ben dus eigenlijk helemaal niet saai!” roept ze uit. “Of ongezellig. En ik ben al helemaal niet de enige! Ik voel gewoon meer dan anderen, en mijn zintuigen krijgen meer prikkels binnen”. Ik beaam dit, en druk haar op het hart dat HSP’s vele kwaliteiten hebben, die in bepaalde sociale omgevingen als heel waardevol worden gezien. In Aziatische culturen bijvoorbeeld, worden een rustige (introverte) aard, bescheidenheid, loyaliteit, waakzaamheid en bedachtzaamheid als deugden beschouwd.

Extraverte personen, die uitgesproken en aanwezig zijn, hun mening makkelijk durven geven en sociaal zeer actief zijn, worden gekoesterd in westerse samenlevingen, waarbij eerlijkheid en voor jezelf opkomen hoog in het vaandel staan. HSP’s hebben het in dergelijke samenlevingen vaak moeilijker, omdat hun introvertie vaak wordt aangezien voor verlegenheid, onzekerheid en saaiheid. Bovendien kunnen hun scherpe zintuigen de ‘prikkel-overload’ soms nauwelijks aan. Ook hier op Curaçao staan overal televisies aan, knalt de muziek door de speakers in de winkels, en op scholen schreeuwen en rennen de kinderen vrolijk doorelkaar.

Dat veroorzaakt niet zelden ‘overprikkeling’ bij volwassen- en jonge HSP’s. Jezelf verliezen in een zee van geluids,- geur,- smaak,- of emotionele prikkels, met concentratieverlies, (chronische-) vermoeidheid, irritatie, of emotionele uitbarstingen tot gevolg.

En als dat vaak gebeurt leidt het vervolgens weer naar: het jezelf ‘anders’ en onbegrepen voelen, lichamelijke klachten, irritatie, faalangst, vermoeidheid, minderwaardigheidsgevoelens en -in sommige gevallen- burn out of depressies. Binnen de (para-)medische wereld wordt hoogsensitiviteit lang niet altijd als zodanig (h)erkend, hetgeen vaak leidt tot verkeerde diagnoses, of onbegrip.

Maar het is (volgens dr. Elaine Aron) een karaktertrek -geen stoornis- die voorkomt bij zo’n 1 op de 5 à 6 mannen en vrouwen. Dat is 20% van de bevolking. Deze groep bestaat uit introverte,- maar -in mindere mate- ook extraverte personen. Er is op het eiland nog relatief weinig bekend over HSP, maar op wereldniveau is er al veel over gepubliceerd.

Mijn coachee is ondertussen opgebloeid tot een evenwichtige, gelukkige vrouw. Ze weet dat ze haar grenzen goed moet bewaken, vaker ‘nee’ moet zeggen, en op tijd rust moet nemen om overprikkeling te voorkomen. Maar ze weet ook dat ze de moeite waard is, en dat ze de gave heeft om mensen en situaties snel aan te voelen, en dat ze -kortom- goed is, zoals ze is.

Gepubliceerd in: Amigoe/Napa; www.amigoe.com/pdf-napa d.d. 23-04-16